W styczniu 2014 skończyłem półtoraroczny program CEMBA – executive MBA na SGH przy współpracy z kanadyjskim ESG – University of Quebec at Montreal. Dałem sobie chwilę oddechu (chwila to ładne określenie na prawie rok), aby z pewnej już perspektywy spojrzeć na to “co dają studia executive MBA”. Notatki robiłem na bieżąco, dlatego ta perspektywa jest po części z dzisiaj, a częściowo z przemyśleń na bieżąco, w trakcie studiowania. Jest to oczywiście zupełnie subiektywny zbiór myśli i dla każdego będzie to wyglądało inaczej.
Idąc śladem cudownych recept z poradników “7 kroków/sposobów na cokolwiek”, ułożyłem listę wniosków absolwenta executive MBA w naszym kraju. Zamiast 7 mam 15 punktów. Oto one, w kolejności przypadkowej.
1. MBA to duży projekt. IMHO warto robić duże projekty.
Na samym początku pierwszych zajęć dowiedzieliśmy się co oznacza skrót MBA. Married, but available. Czyli zamężna ale dostępna (żonaty, ale dostępny). To popularny żart, który odnosi się do poziomu obciążenia studiami, który jest bardzo duży, a w połączeniu z pracą zawodową, która jest zwykle również intensywna, skutkuje podwyższonym ryzykiem rozwodu. Tu dygresja dotycząca tego, że moim skromnym zdaniem warto jest robić tylko dobre studia MBA, czyli tak mniej więcej pierwsze 3 miejsca z rankingu Perspektyw. Jeśli chodzisz na zajęcia “chodzę-jestem-zdaję”, to na pewno ma to swoje walory i może być miło, ale są miejsca w których znajdziesz większą wartość dodaną. Miernikiem dla mnie jest ilość niezdanych egzaminów z danego przedmiotu na studiach. Im więcej… tym lepiej. Jeśli każdy przedmiot zaliczają wszyscy, to coś jest nie tak. Innymi słowy, jest dobrze, kiedy jest ciężko, a chwilami tak ciężko, że zdanie wydaje się niemożliwe. Wtedy jest to duży projekt nie tylko biorąc pod uwagę ilość zajęć, ale energii, którą trzeba włożyć, aby całość zaliczyć.
2. Poznasz dość pokaźne grono ludzi. Poznasz blisko.
Kurs MBA to około półtoraroczna podróż, którą odbywasz wraz z innymi studentami. Poznajesz ich, najpierw powoli, potem coraz lepiej. W moim przypadku zajęcia odbywały się co tydzień przez dwa lub trzy dni, zatem czasu na to aby ze sobą przebywać, wchodzić w interakcje, spotykać się, rozmawiać było naprawdę dużo. Taki tryb studiowania w dużej mierze przypomina szkołę/studia i ma to swoje zalety. Jest to ciekawe miejsce do nawiązania nowych, głębokich przyjaźni i solidnych relacji zawodowych. Kolegą z ławki ze studiów MBA zostaje się na całe życie ;-).
3. Lepiej poznasz swoje limity.
Dzięki sporej intensywności zajęć, projektów i nauki w domu, na którą nachodzi praca zawodowa, a dla niektórych jeszcze rodzina, studia są doskonałą okazją do przetestowania swoich limitów. Mam na myśli różnego rodzaju limity: wytrzymałości, pojemności umysłu, cierpliwości, żonglowania wieloma piłeczkami na raz. Niejednokrotnie okaże się, że te limity znajdują się znacznie dalej, niż początkowo myślałaś. Jest to rozwijające i daje radość, choć jak każdy porządny rozwój, czasem boli.
4. Zderzysz się z odmiennymi poglądami na rzeczy oczywiste.
Twoi znajomi ze studiów są z różnych biznesów. Duża część uczestników programu MBA to menedżerowie. Istnieje spore prawdopodobieństwo, że osiągnęli swoje stanowiska dzięki temu, że na czymś (jakimś biznesie / branży / specjalności) się znają. To również oznacza, że mają przekonania na jakiś (hmm… każdy?) temat i niejednokrotnie są to silne opinie. Wiedzą jak jest – “tak jest”.
Ciekawie zaczyna się robić, gdy kilka owych “tak jest” spotyka się w dyskusji, nawet nad z pozoru banalnymi zagadnieniami. Szybko okazuje się że to, co jest oczywiste dla Ciebie, w Twojej branży i firmie, nie jest wcale “normalne”. Bo w innej branży / firmie robi się to inaczej. I prawda niekoniecznie leży po środku. Różnice zdań bywają fundamentalne i równie silne, jak przekonanie, że “mam rację”. Powoduje to zdumienie i wielokrotnie – ostre ścieranie się poglądów, co prowadzi mnie do kolejnego wniosku…
5. Możesz nauczyć się trudnej sztuki konfrontowania się z innymi.
Szansa nie jest oczywiście równoznaczna z tym, że jest to gwarantowane. Widziałem równie wiele konstruktywnych dyskusji, co kłótni i niezdrowych emocji wokół tego “jak powinno być właściwie i co powinniśmy zrobić”. Nie, abym uczestniczył tylko w tych konstruktywnych dyskusjach. Nauka na porażkach jest również interesująca. Dla mnie ciekawym wnioskiem jest to, że zupełnie “OK” może być to, że mamy inne poglądy i pozostajemy przy nich. Można coś robić, nie osiągając kompromisu co do przekonań, a wybierając zgodę co do wybranego kierunku działania. Przydaje się wtedy jakieś większe dobro w imię którego pozostawiam swoje zdanie i robię to, co ustalamy wspólnie. Tym dobrem może być projekt, dobro zespołu, czy firmy. O tego typu konstruktywne działanie trudniej, gdy mamy do czynienia z dużymi ego i niekoniecznie dużym poziomem uwagi i słuchania innych. Ta umiejętność przechodzenia do porządku dziennego nad różnicami może przydać się w pracy np. zespołu zarządzającego firmą, gdzie różne interesy, ego i poglądy ścierają się na porządku dziennym.
6. Jeśli Twój MBA to program międzynarodowy, to zetkniesz się z zagranicznymi profesorami.
O ile w przypadku studiów zagranicznych to oczywiste, to warto sprawdzić na ile program w Polsce składa się z zajęć prowadzonych przez obcokrajowców. Daleki jestem od przekonania, że obce, to lepsze niż nasze, ale pod przewodnictwem profesora z zagranicy pracuje się trochę inaczej. Ma się dostęp do innego sytemu wartości, innych przekonań, patrzenia na świat, też trochę innego sposobu nauczania, niż ten z naszego podwórka. To bardzo interesujące, choć trudne do skwantyfikowania doświadczenie. Dla mnie było cenne, bo wnosiło dodatkowy smaczek do programu i pozwalało na styk z innymi metodami, kejsami, czy sposobem myślenia, niż ten nasz, powstały tu, nad Wisłą.
7. Podniesiesz swoją wartość na rynku pracy.
Łatwiej Ci będzie znaleźć nowego pracodawcę. Znaczna część moich znajomych z roku zmieniła pracę w czasie trwania programu. Trudno powiedzieć na ile studia MBA były tu decydujące, ale na pewno w większości przypadków nie przeszkadzały. Mam taką intuicję, że dyplom MBA znacznie bardziej pomaga przy zmianie pracy w przypadku funkcjonowania w świecie korporacji, niż w małej / swojej firmie. Obstawiam, że podobnie jest w przypadku wzrostu zarobków. Tu ponownie powraca zagadnienie wyboru MBA i realizacji dobrego (najlepszego dostępnego finansowo i logistycznie) programu.
8. (Naprawdę mocno) podszkolisz się z finansów.
Jeśli nie jesteś finansistką, to MBA będzie dla Ciebie szczególnie użyteczne. To do zweryfikowania z sylabusem, ale cechą charakterystyczną wielu programów jest silny nacisk na finanse. Przedmioty takie jak rachunkowość menedżerska, rachunkowość finansowa, finanse menedżerskie są trudne, konkretne, wchodzą (tzn. powinny wchodzić) głęboko w temat oraz… zapadają głęboko w pamięć. O ile po roku nie pamiętam już, co gdzie się księguje (w szczegółach), to mocne przeoranie finansowe dokonuje nieodwracalnych zmian sposobu patrzenia na rzeczywistość firmową. Nie jest tak, że wszędzie widzisz cyfry, ale znacznie łatwiej jest zrozumieć jak działa firma, łatwiej jest podejmować trudne decyzje w oparciu o wyliczenia ich możliwych wariantów i następstw. Dla mnie to jedna z kluczowych mocnych stron MBA.
9. Zwiększysz swoją efektywność.
Będzie się to działo mniej lub bardziej świadomie. Jest związane z ilością pracy na studiach oraz poza nimi. Większość studentów żongluje trzema dużymi piłeczkami: pracą, życiem rodzinnym oraz MBA. Jeśli nie chce się upuścić żadnej z tych piłeczek, to dla większości wymaga to podniesienia swojej efektywności, sprawnego, szybkiego działania, uczenia się, umawiania się, rezygnowania z umawiania się, itd. Co ciekawe, w czasie naszej półtorarocznej przygody ze studiami urodziło się (nam – na roku) sporo dzieci, więc gdy myśli się że chyba więcej się nie da, to okazuje się, że jednak się da ;).
10. Może to oczywiste, ale możesz się sporo nauczyć.
Tu przytoczę jedną z rozmów z kolegą, który robił równolegle studia podyplomowe. Na pytanie “jak tam studia” odparłem że ciężko… na co on: “a u mnie fajnie, luz, nic nie robię”. No to na takie “fajnie – luz”, tu nie powinno być miejsca. W zamian, poza wiedzą specjalistyczną z poszczególnych przedmiotów nastąpi coś, co opisuje w kolejnym wniosku.
11. Poszerzysz swoją perspektywę patrzenia na firmę i biznes.
Obcowanie z ludźmi z różnych rzeczywistości gospodarczych oraz poznawanie nowej wiedzy i know-how musi powinno spowodować inne, szersze spojrzenie na własną organizację i biznes w ogóle. Jeśli po kilkunastu miesiącach intensywnego programu executive MBA postrzegasz swoją pracę i firmę w sposób identyczny jak przed, to coś jest nie tak. Czym może być owe “inne” spojrzenie? Myśleniem bardziej systemowym, całościowym, z mocnym zabarwieniem finansowym oraz właścicielskim. To są elementy trudne do uchwycenia (czy opowiedzenia o nich), ale też niezwykle cenne na dalszych etapach kariery zawodowej, bo to one zdecydują co będziesz robić za parę lat (jeśli w ogóle zależy Ci na tzw. “karierze”).
12. Zrobisz dużo ciekawych planów na przyszłość.
Dzieje się to samoczynnie, gdy nie masz na nic czasu. Wtedy przychodzą Ci do głowy wszystkie te rzeczy, które zrobiłabyś, gdybyś miała go więcej. W głowie, czy na komputerze / papierze, powstają listy i marzenia o tym, co zrobisz, gdy będziesz miała wreszcie weekend, który składa się z dwóch wolnych dni. Bardzo możliwe też, że w pierwszych tygodniach po studiach nie zrobisz nic – ja sobie postawiłem taki cel, aby parę miesięcy poleniuchować. Po tak intensywnych doznaniach leniuchowanie smakuje bardzo dobrze.
13. Porównasz się z innymi.
Będziesz miała szansę porównać się do innych menedżerów, z przeróżnych firm i branż. Nie tylko menedżerów, ale też właścicieli firm, przedstawicieli wolnych zawodów i wszelkiej maści uczestników programu. To porównywanie jest niejako produktem ubocznym, dla mnie nie działo się automatycznie. Przychodziło z czasem, im lepiej się znaliśmy i im więcej razem zrobiliśmy i przeżyliśmy. Każdy będzie miał też swoje miary i charakterystyki na które będzie patrzył. To porównanie jest niezwykle ciekawe i daje odpowiedź gdzie jestem i podpowiedzi – gdzie mogę być.
14. Poczujesz się jak w szkole – z tej dobrej strony.
Kończąc MBA miałem wrażenie, że przeniosłem się w czasie i jestem ponownie w liceum. Miałem bardzo dobre doświadczenia z liceum i nadal wielu moich bliskich znajomych to ludzie z tamtych czasów. Przebywanie i nauka z tym samym zestawem kilkunastu / kilkudziesięcu ludzi przez szereg miesięcy sprawia, że stajecie się sobie bliscy. Nawet jeśli ta bliskość jest tylko na ten czas, to i tak jest to dość długi okres. Kończąc studia mieliśmy bardzo sentymentalne nastroje. Ja czułem, że to moje ostatnie dni w prawdziwej szkole, choć i tak dane niejako “ekstra”. Regularność zajęć na CEMBA (co tydzień w piątek i sobotę, czasem niedzielę) jest moim zdaniem dużym atutem tego programu – wpada się w regularny rytm, ale to pozwala też na zbudowanie lepszych więzi z ludźmi. Co przeżyliśmy, to nasze :).
15. Zachowasz wspomnienia.
Wiąże się to po części z poprzednim punktem, ale odnoszę to też do pytania: co niezwykłego jest w programie nauki? W przypadku moich studiów była to wizyta studyjna w Chinach, która na pewno zapadnie mi w pamięć na zawsze. Może być to cokolwiek innego, ale warto szukać czegoś, co nie jest rzeczą dostępną na co dzień, w pracy, czy poza nią. Coś, co będzie wspomnieniem samym w sobie, poza studiami.
Na koniec trochę filozoficznie. Zwykle w życiu żałuje się tego, czego się nie zrobiło. Pamięta i docenia się rzeczy, które są duże, nie te typowe, codzienne i małe. Na nieśmiertelne pytanie “czy warto / co Ci to dało?”, odpowiadam, że po pierwsze, bardzo trudno jest negować coś, w co włożyło się tak duży wysiłek. Po drugie – MBA dało mi to wszystko co powyżej. Czy warto – to zależy – na to zawsze odpowiedzi jest tyle, ilu studentów. Moim zdaniem warto.
